Lasy zmniejszają globalne zagrożenia dla zdrowia

IUFRO zrzesza ponad 15 tys. naukowców w ponad 630 organizacjach członkowskich – głównie publicznych ośrodkach badawczych i uniwersytetach – w 115 krajach i jest członkiem Międzynarodowej Rady Naukowej.

Najbardziej wszechstronną jak dotąd ocenę pożytków z lasów, drzew i terenów zielonych przeprowadził interdyscyplinarny, międzynarodowy zespół 44 ekspertów IUFRO, oceniając pochodzące z całego świata dowody naukowe na wielorakie korzyści, jakie przynoszą one ludzkiemu zdrowiu. W skład zespołu weszli specjaliści od leśnictwa, ekologii, projektowania krajobrazu, psychologii, medycyny, epidemiologii i zdrowia publicznego.

Dostępne dowody potwierdzają szeroki zakres fizycznych, psychicznych, społecznych i duchowych korzyści związanych z lasami i terenami zielonymi. Mają one pozytywny wpływ, między innymi na rozwój neurologiczny dzieci, długowieczność, cukrzycę, choroby nowotworowe, depresję, zaburzenia związane ze stresem czy mające związek ze starzeniem się pogorszenie funkcjonowania. Przyczyniają się również do poprawy interakcji społecznych, sprzyjają rekreacji i relaksowi.

Szczególnie ważny jest znaczący wpływ na dzieci, nie tylko ze względu na reperkusje w późniejszym życiu.

Jak podkreślają autorzy raportu, co najmniej 24 proc. zgonów na świecie (i 28 proc. zgonów wśród dzieci poniżej piątego roku życia) jest spowodowanych negatywnymi czynnikami środowiskowymi, takimi jak zanieczyszczenie powietrza i ekstremalne zjawiska pogodowe.

Przedwczesnej śmierci i chorobom można zapobiegać poprzez zdrowsze środowisko. Lasy, drzewa i tereny zielone nie tylko zapewniają takie środowisko, ale dostarczają też wielu towarów i usług, w tym lekarstw, wartościowej żywności i innych niedrzewnych produktów leśnych, które przyczyniają się do poprawy zdrowia.

Rośliny lecznicze, szczególnie ważne dla ludności rdzennej i społeczności lokalnych (IPLC), zapewniają podstawową opiekę zdrowotną dla 70 proc. światowej populacji.

Lasy, drzewa i tereny zielone pomagają także zmniejszyć negatywny wpływ zmiany klimatu na zdrowie. Tereny zielone i drzewa w miastach wywierają istotny efekt chłodzący, co szczególnie ważne ze względu na spodziewane częstsze fale upałów, które podnoszą ryzyko stresu cieplnego i udaru cieplnego.

„Raport stanowi podstawę perspektywy One Health, która uznaje, że zdrowie ludzi, zwierząt, roślin i szerszego środowiska są ze sobą ściśle powiązane i współzależne. Sugeruje, że decydenci w dziedzinach leśnych, zdrowotnych i pokrewnych powinni przyjąć bardziej integracyjne perspektywy dotyczące relacji między lasami a zdrowiem człowieka. Łącząc polityki i strategie w zakresie zdrowia ludzi i lasów, można zidentyfikować nowe i innowacyjne rozwiązania problemów zdrowotnych i leśnych” — powiedział Cecil Konijnendijk, przewodniczący panelu z Kanady.

Są też skutki negatywne

Chociaż lasy, drzewa i tereny zielone mają w większości pozytywny wpływ na zdrowie, są też pewne skutki negatywne, które należy wziąć pod uwagę i złagodzić. Chodzi o alergie, choroby przenoszone przez zwierzęta czy obniżoną jakość powietrza (na przykład z powodu pożarów lasów). Zmiany klimatu, zmiany użytkowania gruntów czy urbanizacja mogą nasilać negatywne zjawiska, zaburzając relacje między lasami a ludźmi, na przykład przez promowanie określonych gatunków drzew.

Zdaniem ekspertów, decydenci powinni promować i wzmacniać pozytywne działanie lasów i drzew, jednocześnie minimalizując szkodliwe zjawiska. Na przykład, gdy chodzi o epidemię malarii, rozwiązaniem nie jest eliminacja leśnych i podmokłych siedlisk komarów przenoszących chorobę – wylesianie może w rzeczywistości podnieść ryzyko malarii – ale inwestowanie w zrównoważoną gospodarkę leśną i procesy urbanizacyjne, które ograniczają naturalne siedliska komarów.

Innym przypadkiem nieporozumienia związanego ze szkodliwymi skutkami naturalnych zjawisk jest przypisywanie wzrostu alergii na pyłki parkom miejskim i terenom zielonym. W rzeczywistości chorobom sprzyjają zmiany klimatu - podwyższone temperatury wydłużają sezon pylenia.

Nagłe wzrosty zachorowań na choroby zagrażające życiu, takie jak Ebola czy ptasia grypa mają związek ze zmianą użytkowania gruntów, która od 1960 r. stała się przyczyną ponad 30 proc. nowych chorób.

Niekorzystne tendencje dotyczące lasów i drzew przyczyniają się na przykład do pożarów, silnych burz i masowego występowania szkodników leśnych. Kluczowe znaczenie ma zatem lepsze zrozumienie roli przyrody w zapewnianiu korzyści dla ludzi, a co za tym idzie, uwzględnienie przyrody w ochronie zdrowia.