Dyrektorzy finansowi optymistyczni wobec gospodarki, ale z rosnącym poczuciem niepewności

Sześciu na dziesięciu badanych dyrektorów finansowych w Polsce uważa, że mamy obecnie do czynienia z wysokim poziomem niepewności ekonomicznej. W Europie Zachodniej taką opinię wyraża 70 proc. CFO. Jak jednak zauważają eksperci Deloitte, w naszym kraju przyczyny tego pogorszenia nastrojów są nieco inne niż w pozostałych krajach europejskich i wynikają z obawy o spadek popytu krajowego, rosnącej presji cenowej oraz niepewności wynikającej z zapowiadanych zmian legislacyjnych.

Poprzednie edycje badania pokazały, że dyrektorzy finansowi wiarygodnie przewidują rozwój polskiej gospodarki. Ich wcześniejsze prognozy wzrostu PKB dla Polski na rok 2013 (ok. 1,5 proc.), 2014 (ok. 3 proc.) i 2015 (ok. 3 proc.) sprawdziły się.

Obecna edycja pokazała, że europejscy CFO ponownie zwracają baczną uwagę na sytuację geopolityczną na świecie. Optymizm netto (różnica osób wskazujących na poprawę sytuacji ekonomicznej i odsetek mówiących o jej pogorszeniu) ważony skalą PKB poszczególnych państw wynosi dla krajów Unii Europejskiej tylko 3 proc. Wśród polskich CFO także zanotowano istotne obniżenie poziomu optymizmu, choć jego poziom jest dużo wyższy niż w innych krajach unijnych. W obecnej fali badania poziom ten wynosi 21 proc., podczas gdy pół roku wcześniej było to 32 proc.

Opinie CFO co do PKB Polski na rok 2016 pokazują, że przewidują oni nieco niższy wzrost niż ten zapisany w założeniach budżetowych, wynoszący 3,8 proc. 51 proc. z nich uważa, że sięgnie on 2,6-3,5 proc., a więc ich prognozy są zbieżne raczej z przewidywaniami OECD. Tylko 8 proc. respondentów uważa, że będzie on wyższy niż 3,5 proc. 76 proc. CFO oczekuje inflacji poniżej 2 proc., a 8 proc. przewiduje możliwość wystąpienia deflacji.

Zdaniem 44 proc. menedżerów odpowiedzialnych za finanse, bezrobocie będzie dalej się obniżać. Nie brakuje jednak opinii, że liczba bezrobotnych nieznacznie wzrośnie (20 proc. badanych). Niewielkiej zmianie w porównaniu z poprzednią falą badania uległy prognozy kursu euro. 79 proc. dyrektorów uważa, że będzie on się kształtował w przedziale 4,10-4,40 zł (5 proc. wyżej niż prognozy z zeszłego roku, które kształtowały się na poziomie 4,00-4,29 zł).

Poziom niepewności ekonomicznej w Polsce zwiększył się, wracając do poziomu z lat 2012-2013. Sześciu na dziesięciu badanych uważa, że mamy do czynienia z wysokim poziomem niepewności. Pół roku wcześniej było to 33 proc. 26 proc. uważa poziom niepewności za standardowy, podczas gdy w poprzedniej fali badania było to 56 proc.

Również CFO z Europy Zachodniej odczuwają wysoki poziom niepewności – tam zdecydowana większość (ok. 70 proc.) dyrektorów odpowiedzialnych za finanse uważa, że obecnie niepewność jest wyższa niż przeciętnie.

Źródłem niepewności w Polsce jest bardzo silna konkurencja na rynku lokalnym, w tym obawa o spadek popytu krajowego, którą wyraża 18 proc. CFO, a także rosnąca presja cenowa, na którą wskazało 16 proc. Istotnym źródłem niepewności jest również zmienne prawo gospodarcze, w przypadku którego odnotowano wzrost z 11 proc. do 14 proc.

Spadła liczba CFO, którzy uważają, że obecnie jest dobry czas na podejmowanie ryzyka (22 proc., spadek o 16 pkt. proc. w porównaniu do poprzedniej edycji badania). W krajach strefy euro było to 32 proc., a w państwach poza strefą 24 proc.

Z kolei 43 proc. dyrektorów finansowych uważa, że w porównaniu z sytuacją sprzed sześciu miesięcy perspektywy finansowe ich przedsiębiorstw w ciągu najbliższych miesięcy będą lepsze lub znacznie lepsze. W krajach strefy euro optymistycznie i raczej optymistycznie perspektywy dla swoich firm widzi 24 proc. ankietowanych, a poza strefą 26 proc. Na tle Europy dynamika przychodów, marż i inwestycji w polskich firmach jest również wyższa. Można jednak zauważyć, że coraz bardziej zbliża się ona do poziomu strefy euro. Pod względem przychodów, odsetek dyrektorów finansowych w Polsce liczących na wzrost jest najwyższy w Europie (76 proc.), z czego 21 proc. przewiduje, że wzrost ten będzie znaczący. W krajach strefy euro było to odpowiednio 66 proc. i 9 proc.

Po pół roku przerwy na szczyt priorytetów polskich CFO powrócił wzrost przychodów. Dotychczasowy lider, czyli redukcja kosztów bezpośrednich, spadła na trzecie miejsce. Ta zmiana priorytetów jest odpowiedzią na kluczowe wyzwania polskich przedsiębiorstw, które są związane z ryzykami spadku popytu i rosnącej presji cenowej.

Kredyt bankowy jest nadal zdecydowanie najatrakcyjniejszym źródłem finansowania. Łącznie 60 proc. badanych oceniło tę formę jako atrakcyjną (w tym 14 proc. jako bardzo atrakcyjną). Niemniej ocena atrakcyjności, jak i dostępności kredytów znacząco spadła w ciągu ostatniego półrocza, wracając do poziomów z roku 2014 i 2015. Obecnie czterech na dziesięciu menedżerów odpowiedzialnych za finanse uważa, że kredyty są łatwo dostępne. Pół roku wcześniej było to 62 proc.

45 proc. badanych dyrektorów finansowych prognozuje wzrost poziomu transakcji M&A w Polsce. Charakter prognozy pozostaje stabilny od dłuższego czasu i oznacza, że rynek fuzji i przejęć będzie się rozwijał powoli.

Dyrektorzy finansowi byli pytani również o Umowę o Transatlantyckim Handlu i Partnerstwie Inwestycyjnym pomiędzy UE i USA, która ma ustandaryzować regulacje dotyczące własności intelektualnej, prawa pracy i ochrony środowiska. Zwolennicy tych regulacji uważają, że ułatwi ona wzajemną wymianę gospodarczą, co zwiększyłoby wzrost gospodarczy obu kontynentów. Przeciwnicy są zdania, że ograniczy ona wolność poszczególnych krajów w zakresie stanowienia prawa. Największymi zwolennikami TTIP są CFO ze Szwecji, Belgii, Portugalii i Niemiec. Najmniej zainteresowani wydają się być CFO z Rosji (14 proc.) i Turcji (11 proc.), czyli krajów niepodlegających traktatowi. Większość CFO (73 proc.) uznała, że Umowa nie będzie miała wpływu na ich firmy. W Polsce taką opinię wyraziło 76 proc. menedżerów.

"Deloitte CFO Survey" to badanie opinii dyrektorów finansowych (CFO) największych firm w Europie. W tej edycji objęło ono 17 krajów: Austrię, Belgię, Finlandię, Francję, Niemcy, Irlandię, Włochy, Holandię, Norwegię, Polskę, Portugalię, Rosję, Hiszpanię, Szwecję, Szwajcarię, Turcję i Wielką Brytanię. Badanie przeprowadzono w okresie od stycznia do kwietnia 2016 r., przy wykorzystaniu anonimowej ankiety internetowej opartej na platformie Deloitte Dex. Uczestniczyło w nim blisko 1500 dyrektorów finansowych.